პერიორალური დერმატიტი, რომელსაც ხშირად მოიხსენიებენ, როგორც პირის ირგვლივი დერმატიტი, არის კანის ანთებითი მდგომარეობა, რომელიც ძირითადად აზიანებს სახის ქვედა ნაწილს. ეს დაავადება ხასიათდება პატარა, წითელი ან ვარდისფერი ფერის გამონაყარით, რომელიც ჩნდება პირის ირგვლივ, ნიკაპზე, ხანდახან კი ცხვირის მიდამოშიც. პერიორალური დერმატიტი უფრო ხშირია ქალებში, განსაკუთრებით რეპროდუქციული ასაკის ქალებში, მაგრამ ასევე შეიძლება განვითარდეს მამაკაცებსა და ბავშვებშიც. დაავადება არ არის გადამდები, თუმცა მისმა გამოვლინებამ შესაძლოა გამოიწვიოს კოსმეტიკური დისკომფორტი და გარკვეულ შემთხვევებში ქავილი ან წვა. ეპიდემიოლოგია პერიორალური დერმატიტი შედარებით გავრცელებული კანის დაავადებაა, რომელიც გვხვდება მთელ მსოფლიოში. ის უფრო ხშირია ქალებში, განსაკუთრებით 20-დან 45 წლამდე ასაკის ქალებში, მაგრამ დაავადება შეიძლება გამოვლინდეს ნებისმიერ ასაკში, მათ შორის ბავშვებში. ბავშვებში პერიორალური დერმატიტი უფრო ხშირად ვლინდება 6 თვიდან 7 წლამდე ასაკში და, როგორც წესი, ასოცირდება ტოპიკური კორტიკოსტეროიდების ხანგრძლივ გამოყენებასთან. გამომწვევი მიზეზები და რისკ-ფაქტორები პერიორალური დერმატიტის ზუსტი გამომწვევი მიზეზი ჯერ კიდევ უცნობია, თუმცა არსებობს რამდენიმე ფაქტორი, რომელმაც შეიძლება როლი შეასრულოს დაავადების განვითარებაში. მათ შორის ყველაზე გავრცელებულია: ტოპიკური კორტიკოსტეროიდები: კორტიკოსტეროიდების შემცველი კრემების ან მალამოების ხანგრძლივმა გამოყენებამ კანზე, განსაკუთრებით სახის არეში, შეიძლება გამოიწვიოს პერიორალური დერმატიტის განვითარება. ეს პრეპარატები ხშირად ინიშნება კანის სხვადასხვა ანთებითი დაავადებების სამკურნალოდ, თუმცა მათი არასათანადო გამოყენება ზრდის პერიორალური დერმატიტის განვითარების რისკს. ინჰალირებული კორტიკოსტეროიდები: კორტიკოსტეროიდების ინჰალაციური ფორმების გამოყენება, მაგალითად ასთმის სამკურნალოდ, ასევე შეიძლება ასოცირდებოდეს პერიორალური დერმატიტის განვითარებასთან. კოსმეტიკური საშუალებები: გარკვეული კოსმეტიკური საშუალებების გამოყენებამ, განსაკუთრებით მძიმე კრემებმა, მაკიაჟის საშუალებებმა ან სახის მოვლის პროდუქტებმა, შეიძლება გააღიზიანოს კანი და ხელი შეუწყოს პერიორალური დერმატიტის განვითარებას. ჰორმონალური ცვლილებები: ჰორმონალურმა ცვლილებებმა, როგორიცაა ორსულობა, მენსტრუალური ციკლი ან ჩასახვის საწინააღმდეგო აბების მიღება, შეიძლება გავლენა მოახდინოს კანის მგრძნობელობაზე და გაზარდოს დაავადების განვითარების რისკი. კბილის პასტები ფტორით: ფტორის შემცველი კბილის პასტების გამოყენებამ შესაძლოა ზოგიერთ ადამიანში გამოიწვიოს კანის გაღიზიანება და ხელი შეუწყოს პერიორალური დერმატიტის განვითარებას. მზის სხივების ზემოქმედება: მზის ულტრაიისფერი სხივების ზემოქმედებამ შეიძლება გააძლიეროს კანის ანთება და გაზარდოს პერიორალური დერმატიტის სიმპტომები. კანის ბარიერის დარღვევა: კანის ბუნებრივი დამცავი ბარიერის დაზიანებამ, რომელიც შესაძლოა გამოწვეული იყოს კანის ხშირი გაწმენდით, უხეში პირსახოცების გამოყენებით ან სხვა გამაღიზიანებელი ფაქტორებით, შეიძლება გაზარდოს პერიორალური დერმატიტის განვითარების რისკი. სტრესი: ზოგიერთ შემთხვევაში სტრესმა შეიძლება გამოიწვიოს კანის ანთებითი რეაქციები და გააუარესოს პერიორალური დერმატიტის მიმდინარეობა. სხვადასხვა ფაქტორები: პერიორალურ დერმატიტს შეიძლება ხელი შეუწყოს სხვადასხვა ფაქტორმა, როგორიცაა ცხელი ან ნოტიო კლიმატი, ალერგიული რეაქციები ან ბაქტერიული ინფექცია. სიმპტომები პერიორალური დერმატიტის ძირითადი სიმპტომები მოიცავს: გამონაყარი: კანზე ჩნდება პატარა, წითელი ან ვარდისფერი ფერის გამონაყარი, რომელიც ხშირად განლაგებულია პირის ირგვლივ, ნიკაპზე, ცხვირის გარშემო და ხანდახან თვალების მიდამოში. გამონაყარი შეიძლება იყოს ერთეული ან მცირე ჯგუფებად განლაგებული. პაპულები და პუსტულები: გამონაყარი ხშირად შედგება პატარა, წითელი ფერის პაპულებისგან (მცირე, მყარი კვანძები) და პუსტულებისგან (ჩირქოვანი გამონაყარი). ქერცლიანობა: ზოგჯერ გამონაყარს თან ახლავს კანის მსუბუქი ქერცლიანობა ან აქერცვლა. ქავილი ან წვა: გამონაყარმა შეიძლება გამოიწვიოს ქავილი, წვა ან მსუბუქი დისკომფორტი, თუმცა ეს სიმპტომები ყოველთვის არ არის გამოხატული. კანის სიწითლე: დაზიანებული კანის მიდამოში შეიძლება შეინიშნებოდეს სიწითლე. გამონაყარის გავრცელება: გამონაყარი ხშირად კონცენტრირებულია პირის ირგვლივ, თუმცა შესაძლოა გავრცელდეს ნიკაპზე, ლოყებზე და ხანდახან თვალების მიდამოში. ხშირად ვლინდება კანის მცირე ზოლი, რომელიც უშუალოდ ტუჩებთან არის დაუსეული. დიაგნოსტიკა პერიორალური დერმატიტის დიაგნოზი, როგორც წესი, დგინდება კანის ვიზუალური შემოწმების საფუძველზე. ექიმმა შეიძლება გამოიყენოს შემდეგი მეთოდები: კანის ვიზუალური შემოწმება: დერმატოლოგი ან ექიმი ათვალიერებს გამონაყარს, აფასებს მის განლაგებას, ფერს და სხვა მახასიათებლებს. სამედიცინო ისტორიის შეკრება: ექიმი იკვლევს პაციენტის სამედიცინო ისტორიას, რათა დაადგინოს შესაძლო გამომწვევი ფაქტორები, როგორიცაა ტოპიკური კორტიკოსტეროიდების გამოყენება, კოსმეტიკური საშუალებების მოხმარება ან ჰორმონალური ცვლილებები. სხვა დაავადებების გამორიცხვა: დიაგნოსტიკის პროცესში მნიშვნელოვანია სხვა კანის დაავადებების გამორიცხვა, როგორიცაა როზაცეა, აკნე, სებორეული დერმატიტი, ალერგიული დერმატიტი და კონტაქტური დერმატიტი. იშვიათად - კანის ბიოფსია: იშვიათ შემთხვევებში, თუ დიაგნოზი საეჭვოა, შეიძლება ჩატარდეს კანის ბიოფსია, რათა გამოირიცხოს სხვა დაავადებები. მკურნალობა პერიორალური დერმატიტის მკურნალობა მიზნად ისახავს გამონაყარის სიმპტომების შემცირებას, ანთების კონტროლს და დაავადების რეციდივების პრევენციას. მკურნალობა მოიცავს როგორც ადგილობრივ, ისე სისტემურ მედიკამენტებს. მკურნალობის მეთოდის არჩევა დამოკიდებულია დაავადების სიმძიმეზე, გამომწვევ ფაქტორებზე და პაციენტის ინდივიდუალურ მახასიათებლებზე. ტოპიკური კორტიკოსტეროიდების მოხსნა: თუ დაავადება გამოწვეულია ტოპიკური კორტიკოსტეროიდების გამოყენებით, აუცილებელია მათი მოხსნა. თუმცა, ამან შეიძლება გამოიწვიოს სიმპტომების დროებითი გაუარესება ("მოხსნის რეაქცია"), რაც გასათვალისწინებელია მკურნალობის დაწყებისას. ადგილობრივი მედიკამენტური მკურნალობა: ტოპიკური ანტიბიოტიკები: მეტრონიდაზოლის, ერითრომიცინის ან კლინდამიცინის შემცველი კრემები ან გელები გამოიყენება დაზიანებულ კანზე დღეში ორჯერ, 6-12 კვირის განმავლობაში. ტოპიკური აზელაინის მჟავა: აზელაინის მჟავას შემცველი კრემი გამოიყენება დღეში ორჯერ, 6-12 კვირის განმავლობაში. ის ეფექტურია ანთების შესამცირებლად და გამონაყარის გასაკონტროლებლად. ტოპიკური პიმოკროლიმუსი ან ტაკროლიმუსი: იმუნომოდულატორული კრემები, როგორიცაა პიმოკროლიმუსი ან ტაკროლიმუსი, შეიძლება გამოყენებულ იქნას, როგორც ალტერნატივა კორტიკოსტეროიდებისთვის, განსაკუთრებით ბავშვებში. პერორალური მედიკამენტური მკურნალობა: პერორალური ანტიბიოტიკები: მძიმე შემთხვევებში, როდესაც ადგილობრივი მკურნალობა არ არის საკმარისი, შეიძლება დაინიშნოს პერორალური ანტიბიოტიკები, როგორიცაა ტეტრაციკლინები (დოქსიციკლინი ან მინოციკლინი). მკურნალობის კურსი გრძელდება რამდენიმე კვირიდან რამდენიმე თვემდე. იზოტრეტინოინი: იშვიათ შემთხვევებში, რეზისტენტული პერიორალური დერმატიტის დროს, შესაძლოა საჭირო გახდეს იზოტრეტინოინის (აკუტანი) გამოყენება, თუმცა ეს მკურნალობა ინიშნება მკაცრად ექიმის მეთვალყურეობის ქვეშ. კანის მოვლის რეკომენდაციები: რბილი გამწმენდების გამოყენება: გამოიყენეთ რბილი, არაგამაღიზიანებელი სახის დასაბანი საშუალებები. მოერიდეთ აგრესიული საპნებისა და სკრაბების გამოყენებას. კოსმეტიკური საშუალებების მოხმარების შეზღუდვა: შეზღუდეთ ან მთლიანად გამორიცხეთ მაკიაჟისა და სახის მოვლის პროდუქტების გამოყენება, სანამ გამონაყარი არ გაქრება. მზისგან დაცვა: გამოიყენეთ მზისგან დამცავი კრემი მინიმუმ SPF 30-ით, განსაკუთრებით მზის აქტიურ პერიოდში. დამატენიანებელი საშუალებები: საჭიროების შემთხვევაში, გამოიყენეთ მსუბუქი, არაკომედოგენური დამატენიანებელი საშუალებები. მკურნალობის რეკომენდაციები: მკურნალობა უნდა დაიწყოს ექიმთან კონსულტაციის შემდეგ. ტოპიკური კორტიკოსტეროიდების გამოყენება უნდა შეწყდეს, თუ ისინი არიან დაავადების გამომწვევი. მკურნალობის კურსი უნდა იყოს სრული, რათა მიღწეული იყოს სასურველი შედეგი. პაციენტმა უნდა დაიცვას კანის მოვლის რეკომენდაციები, რათა თავიდან აიცილოს გამონაყარის გაუარესება. რეციდივის თავიდან ასაცილებლად, საჭიროა რეგულარულად მიმართოთ ექიმს და დაიცვათ მისი რეკომენდაციები. პრევენცია პერიორალური დერმატიტის პრევენციისთვის რეკომენდებულია შემდეგი ზომების დაცვა: ტოპიკური კორტიკოსტეროიდების გამოყენების შეზღუდვა: მოერიდეთ ტოპიკური კორტიკოსტეროიდების გამოყენებას სახის არეში, განსაკუთრებით ექიმის დანიშნულების გარეშე. კოსმეტიკური საშუალებების შერჩევა: გამოიყენეთ ჰიპოალერგიული, არაკომედოგენური კოსმეტიკური საშუალებები, რომლებიც არ შეიცავენ კანის გამაღიზიანებელ ინგრედიენტებს. კბილის პასტის შეცვლა: თუ ფტორის შემცველი კბილის პასტა იწვევს კანის გაღიზიანებას, სცადეთ ფტორის გარეშე კბილის პასტის გამოყენება. კანის მოვლა: დაიცავით სახის კანი მზისგან, მოერიდეთ კანის ხშირ გაწმენდას და გამოიყენეთ რბილი სახის დასაბანი საშუალებები. სტრესის მართვა: ეცადეთ, თავიდან აიცილოთ სტრესული სიტუაციები ან მართოთ სტრესი ჯანსაღი გზებით. ექიმთან კონსულტაცია: თუ გაქვთ კანის პრობლემები, მიმართეთ ექიმს დროული დიაგნოსტიკისა და მკურნალობისთვის. გართულებები პერიორალური დერმატიტი, როგორც წესი, არ იწვევს სერიოზულ გართულებებს, თუმცა ზოგიერთ შემთხვევაში შესაძლოა განვითარდეს: კანის გაუფერულება: გამონაყარის მოშორების შემდეგ შესაძლოა დარჩეს კანის დროებითი გაუფერულება (ჰიპერპიგმენტაცია ან ჰიპოპიგმენტაცია). ქრონიკული მიმდინარეობა: ზოგჯერ პერიორალურმა დერმატიტმა შეიძლება მიიღოს ქრონიკული ხასიათი, რაც მოითხოვს ხანგრძლივ მკურნალობას და მეთვალყურეობას. გამონაყარის გავრცელება: გამონაყარი შეიძლება გავრცელდეს სახის სხვა ნაწილებზე. მეორადი ინფექცია: დაზიანებულ კანზე შესაძლოა განვითარდეს ბაქტერიული ინფექცია, განსაკუთრებით თუ ხდება გამონაყარის მოხეხვა ან ნაკაწრი. დასკვნა პერიორალური დერმატიტი არის კანის ანთებითი მდგომარეობა, რომელიც ძირითადად აზიანებს სახის ქვედა ნაწილს. დაავადება ხასიათდება პატარა, წითელი გამონაყარით, ქერცლიანობითა და ქავილით. პერიორალური დერმატიტის მკურნალობა მოითხოვს კომპლექსურ მიდგომას, რომელიც მოიცავს ტოპიკური კორტიკოსტეროიდების მოხსნას, ადგილობრივი ან პერორალური მედიკამენტების გამოყენებას და კანის მოვლის რეკომენდაციების დაცვას. დროული დიაგნოსტიკა და ადეკვატური მკურნალობა ხელს უწყობს სიმპტომების შემცირებასა და დაავადების რეციდივების პრევენციას. თუ თქვენ გაქვთ პერიორალური დერმატიტის სიმპტომები, მიმართეთ ექიმს კონსულტაციისთვის და შესაბამისი მკურნალობისთვის.